Nhiều lao động bị cắt giảm vì thiếu đơn hàng

SLO – Không có đơn hàng nên một doanh nghiệp da giày Đài Loan có 25 năm hoạt động ở TP.HCM vừa phải buộc cho nghỉ việc 1.200 công nhân. Đây cũng là tình trạng chung của nhiều doanh nghiệp trong ngành da giày khi vừa thiếu đơn hàng vừa phải cắt giảm lao động. Vậy đâu là nguồn cơn “bĩ cực” của chuyện này?

Việc thiếu đơn hàng trong mùa tiêu dùng cuối năm đang gây nhiều khó khăn tạm thời cho các DN da giày – Ảnh: internet

Theo thông tin mới đây, 1.185 lao động của Công ty TNHH Tỷ Hùng (100% vốn Đài Loan, ở quận Bình Tân, Tp.HCM) sẽ phải chấm dứt hợp đồng lao động từ ngày 1/12/2022.

“Điệp khúc” cắt giảm lao động vì thiếu đơn hàng

Nguyên do là vì đối tác nhập khẩu của công ty này (chuyên sản xuất giày thể thao xuất khẩu, thị trường chủ yếu là EU) đang gặp khó khăn, chịu nhiều thiệt hại bởi tình hình kinh tế không mấy khả quan, nên không ký kết các đơn hàng mới. Cho nên công ty buộc phải thu hẹp sản xuất và cắt giảm lao động như nêu trên.

Việc một doanh nghiệp (DN) da giày nước ngoài hoạt động 25 năm ở TP.HCM (với tổng cộng 1.800 công nhân) như Công ty Tỷ Hùng phải cho gần 1.200 công nhân nghỉ việc, đã phản ánh phần nào khó khăn chung của ngành da giày khi phải thu nhỏ quy mô vì thị trường suy thoái trong mùa tiêu dùng cuối năm.

Trao đổi với phóng viên, anh Nguyễn Trọng Nhân, một công nhân da giày ở TP.HCM cho biết công ty của anh từ đầu tháng 10/2022 đã cắt giảm 50% công nhân. Và hiện giờ 50% công nhân còn lại vẫn “ngồi chơi xơi nước” vì hết đơn hàng để làm và đang có tâm trạng lo lắng có thể công ty sẽ tiếp tục cắt giảm lao động.

Quan sát tình trạng này, nhiều ý kiến cho rằng “điệp khúc” cắt giảm lao động vì thiếu đơn hàng đã được nhìn thấy từ trước trong ngành da giày. Đại dịch Covid-19, xung đột Nga – Ukraine, lạm phát trên thế giới tăng cao… khiến quá trình này xảy ra nhanh hơn.

Nhất là dù cả nước có khoảng 2.200 DN sản xuất giày dép (tính đến cuối năm 2021), nhưng chủ yếu vẫn là gia công, và có tỷ lệ thâm dụng lao động rất lớn. Cho nên, một khi nền kinh tế toàn cầu suy thoái đã đẩy không ít DN và công nhân trong lĩnh vực này đến bước đường cùng.

Và không chỉ là tình trạng mất việc của công nhân, bản thân các DN da giày không những không ký được các đơn hàng mới mà còn khó tránh khỏi nhiều áp lực về đủ loại chi phí, nợ ngân hàng, không thể xoay sở khi dòng vốn vay rất khó khăn và lãi suất quá cao.

Lý giải một phần nguyên nhân khiến cho các DN da giày rơi vào cảnh khốn đốn, ông Nguyễn Văn Khánh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Da giày Tp.HCM (SLA), cho rằng da giày xuất khẩu (XK) chủ yếu vào thị trường EU, rồi mới đến thị trường Mỹ. Trong khi đó, đơn hàng XK da giày vào EU thời gian qua có sự sụt giảm do tác động của cuộc xung đột Nga – Ukraine cũng như lạm phát tăng cao.

Ngoài ra, theo ông Khánh, thông thường các đơn hàng XK da giày sẽ được phía DN ký dài hạn khoảng 6 tháng. Thế nhưng gần đây khi ký hợp đồng ngắn hạn thì các DN đối mặt áp lực thời gian giao hàng tăng lên vì phía đối tác có yêu cầu phải giao hàng sớm, đúng ngày. 

Mặt khác, theo giới chuyên gia, nhiều DN nội địa trong ngành da giày còn đầu tư manh mún và thiếu liên kết nên không những thiếu đơn hàng mà còn khó có đủ năng lực để đón nhận những đơn hàng lớn từ các đối tác nước ngoài. 

Cần hướng đến “hồi thái lai”

Như ở TP.HCM, với đơn hàng 100.000 đôi giày/ngày thì phải giao cho 10 DN nội địa gia công. Như vậy, sẽ rải rác các nơi, mạnh ai nấy làm, không đồng bộ. Phía đối tác nhập khẩu thấy thế cũng e ngại nên sẽ chuyển đơn hàng cho những DN ngoại có thực lực tốt hơn.

Đó cũng là lý do mà dư luận đặt vấn đề, ngoài chuyện sức tiêu thụ thị trường EU sụt giảm thì có phải do năng lực hạn chế của một số DN da giày ở TP.HCM (dẫn đến bị các công ty sản xuất ở địa phương khác hoặc quốc gia khác giành thị trường) nên đến thời điểm này lại không có đơn hàng xuất đi, làm cho công nhân mất việc.

Trong khi đó, vấn đề đặc thù ngành da giày với các DN gia công là phải luôn phải cạnh tranh giá thấp nhất, có khả năng giao hàng với số lượng lớn trong thời gian ngắn thì mới có thể có được đơn hàng từ các nhãn hàng. 

Đơn cử như ở Đồng Nai, ghi nhận mới đây cho thấy hoạt động XK của các DN da giày vẫn giữ được tăng trưởng khá, có thể đạt kim ngạch XK 5,1 tỷ USD cho cả năm nay. Đây là địa phương dẫn đầu cả nước về sản xuất giày dép các loại và chiếm hơn 26% tổng kim ngạch XK của mặt hàng này. 

Số liệu thống kê cho thấy kim ngạch XK giày dép trong 10 tháng của năm 2022 ở Đồng Nai đã đạt hơn 4,35 tỷ USD và là mặt hàng có giá trị XK lớn nhất trong hơn 50 mặt hàng XK chính của tỉnh.

Điều đó được cho là vì trên địa bàn tỉnh này có nhiều nhà máy sản xuất giày dép được đầu tư công nghệ hiện đại, tay nghề của người lao động cao, nên có thể thực hiện được những đơn hàng khó, số lượng lớn trong thời gian ngắn, cạnh tranh về mặt giá cả. Vì thế, các thương hiệu đã chuyển dịch nhiều đơn hàng lớn, quan trọng về các nhà máy ở Đồng Nai để sản xuất, XK.

Cần nhắc thêm, trong đánh giá cách đây không lâu từ Công ty nghiên cứu thị trường hàng đầu thế giới Research and Markets của Mỹ có cho rằng, sản xuất và XK giày dép của Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng trong năm 2022-2031. Đối với các công ty liên quan đến chuỗi ngành giày dép quốc tế, có nhiều cơ hội đầu tư vào thị trường Việt Nam trong những năm tới.

Tuy nhiên, Research and Markets có lưu ý Việt Nam đã ký nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) với các quốc gia phát triển có lợi cho việc thúc đẩy XK, nhưng sức mạnh của các DN da giày Việt Nam còn yếu và thị phần chính của ngành da giày Việt Nam bị các công ty nước ngoài chiếm giữ.

Cho nên, nhìn vào tình trạng “bĩ cực” của những DN da giày khi vừa thiếu đơn hàng vừa cắt giảm lao động sẽ thấy đó chỉ là những khó khăn tạm thời trước bối cảnh thế giới có nhiều biến động. Riêng với các DN nội địa trong ngành da giày, điều quan trọng trong lúc này là cần duy trì khả năng chống chịu trước khó khăn, củng cố nội lực chờ đến khi thị trường phục hồi sẽ có cơ hội tiến xa, như câu nói “hết cơn bĩ cực đến hồi thái lai”.

Thế Vinh – Nguồn: vnbusiness.vn