Viện SocialLife nghiệm thu thành công đề tài khoa học “Xây dựng đề án trung tâm an sinh và định hướng phát triển an sinh xã hội thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030” 

SLO – Vừa qua (ngày 28/02/2023) tại văn phòng Sở khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, Viện SocialLife đã bảo vệ thành công đề án “Xây dựng đề án trung tâm an sinh và định hướng phát triển an sinh xã hội thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030” trước hội đồng khoa học do TS. Trần Du Lịch là chủ tịch hội đồng. 

Đại dịch Covid-19 vừa qua, thành phố Hồ Chí Minh đã phải đón nhận rất nhiều tổn thất về vật chất, nhân mạng. Mặt khác hiện tượng người lao động đến từ các tỉnh thành khác đã trở về quê của họ cũng trở thành vấn đề không chỉ mang tính chất xã hội mà còn là được mối ưu tiên về mặt chính sách được đặt lên bàn nghị sự. Chính phủ đã nhanh chóng bổ sung, sửa đổi và đưa ra những gói cứu trợ khẩn cấp cho những người dễ bị tổn thương, người yếu thế bằng cách “đi từng ngõ, gõ từng nhà” – Một sự việc chưa có tiền lệ về mặt chính sách an sinh xã hội ở Việt Nam. Những nỗ lực về mặt chính sách an sinh của các tỉnh thành như: TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai với những gói cứu trợ hàng nghìn tỷ nhưng cũng khó giữ chân được một bộ phận người lao động đến từ các tỉnh thành khác.

Theo như khảo sát  của Viện SocialLife, đánh giá về cuộc sống của mình, chỉ có 0,3% người lao động di cư có mức sống dư dả, 56% đủ sống và 43,8% thiếu thốn. Về nhà ở, có 68,25% người lao động được khảo sát đang phải thuê nhà ở, diện tích trung bình một người chỉ đạt 6m2. Về BHXH, chỉ có 25,5% người lao động được khảo sát có BHXH. Về tài chính, có 59,5% người lao động đang gặp khó khăn về tài chính và 22,8% người đang phải vay mượn với số nợ trung bình là 77.532.967 đồng. Khi gặp bệnh nặng, mãn tính có đến 71,5% người lao động không có khả năng chi trả chi phí khám chữa bệnh. Chỉ có 14,9% người lao động có trình độ học vấn từ trung học phổ thông trở xuống đã được học lớp đào tạo nghề. 

Ảnh: Hoạt động nghiên cứu của Viện SocialLife

TP.HCM đã có đột phá trong việc ra đời mô hình Trung tâm tiếp nhận và hỗ trợ hàng hóa thiết yếu phục vụ người dân khó khăn bởi dịch bệnh Covid-19 theo Quyết định số 2708/QĐ-BCĐ ngày 02 tháng 8 năm 2021. Trung tâm đã tổ chức hoạt động tiếp nhận và hỗ trợ hàng hoá thiết yếu phục vụ người dân khó khăn bởi dịch Covid-19 (từ ngày 15 tháng 8 đến ngày 31 tháng 12 năm 2021). Trong thời gian cao điểm của dịch Covid-19, Trung tâm đã huy động, tập hợp mọi nguồn lực hỗ trợ, phục vụ cho người dân khó khăn bị ảnh hưởng do dịch Covid-19; hỗ trợ các lực lượng tuyến đầu tham gia phòng, chống dịch Covid-19.

Tuy nhiên, trong điều kiện nguồn lực nhà nước có giới hạn, quy mô đối tượng vừa rộng lại có xu hướng tăng nhanh, về trước mắt, Trung tâm an sinh là giải pháp thực tiễn góp phần nâng cao hiệu quả của Hệ thống chính trị thành phố trong việc cung ứng nhu cầu thiết yếu đảm bảo đời sống vật chất tối thiểu cho người dân bị tác động do dịch Covid-19 và các đối tượng yếu thế (người già neo đơn, người bệnh nan y cần trợ giúp, hộ gia đình nghèo, lao động tự do mất việc làm đột ngột, đối tượng bảo trợ xã hội trong cộng đồng,…), về lâu dài Trung tâm an sinh có thể phát huy vai trò hình thành giải pháp bổ trợ lưới an sinh chính thức, góp phần xây dựng hệ thống phúc lợi xã hội mở, đảm bảo khả năng “bảo hiểm xã hội” cho người yếu thế, các đối tượng xã hội cần trợ giúp và người lao động phi chính thức gặp rủi ro tại thành phố.

Ảnh: Hoạt động nghiên cứu của Viện SocialLife

Dựa trên thực tế này, Viện SocialLife đã triển khai nghiên cứu đề tài “Xây dựng đề án trung tâm an sinh và định hướng phát triển an sinh xã hội thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030”. Căn cứ kế hoạch nghiên cứu và hồ sơ thuyết minh đề tài được Hội đồng Sở Khoa học và Công nghệ thông qua, Ban Chủ nhiệm đã triển khai nghiên cứu xây dựng đề cương chi tiết; biên soạn báo cáo chuyên môn; tổ chức khảo sát thực tế thu thập tài liệu; dự thảo báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu đề tài; tổ chức hội thảo; xin ý kiến chuyên gia, các nhà khoa học và các cơ quan, đơn vị.

Trong buổi nghiệm thu, Hội đồng đánh giá đề tài đã xác định các mục tiêu nghiên cứu rõ ràng, cụ thể. Tổng quan được các mô hình phúc lợi trên thế giới. Phân tích mức độ tiếp cận hệ thống an sinh xã hội của người lao động và người yếu thế tại thành phố Hồ Chí Minh. 

TS. Trần Du Lịch nhận xét: “Vai trò của Quỹ An sinh xã hội cần được nghiên cứu với tầm cỡ lớn hơn, tương tự nhưn tổ chức NGO. Hoạt động An sinh xã hội là bao trùm, rộng khắp nên việc thành lập một tổ chức da Mặt trận Tổ Quốc quản lý dưới sự lãnh đạo của Đảng là Phù hợp.”

Ông Nguyễn Hải Hiệu – Đại diện Sở Nội vụ chỉ ra rằng: “Qua nghiên cứu nội dung đề tài, nhận thấy nhóm nghiên cứu đã đưa ra nhiều nội dung, giải pháp gắn với các chương trình an sinh xã hội củ thành phố hiện nay. Nhóm nghiên cứu cần phối hợp với sử dụng lao động thương binh và xã hội thành phố để đưa ra các chính sách và dữ liệu tốt nhất. Việc triển khai mã số an sinh cần nghiên cứu tích hợp với các dữ liệu công dân hiện có.”

TS. Văn Thị Ngọc Lan đánh giá: “Các sản phẩm dựa trên tính thực tế của xã hội, các chính sách hiện hành và mục tiêu là cung cấp, bổ trợ lưới an sinh chính thức, góp phần xây dựng hệ thống phúc lợi xã hội mở, đảm bảo khả năng “bảo hiểm xã hội” cho người yếu thế, các đối tượng xã hội cần trợ giúp và người lao động phi chính thức gặp rủi ro tại thành phố. Do đó các sản phẩm này có giá trị thực tiễn cao.”

Theo TS. Trương Thị Kim Chuyên: “Đề tài đã nêu lên được vai trò của các bên liên quan trong việc hỗ trợ an sinh xã hội cho người lao động và người yếu thế tại TP.HCM; và cho thấy nhu cầu của người lao động về công tác an sinh trong định hướng đến năm 2030. Chỉ ra cơ sở lý luận, căn cứ pháp lý cho việc xây dựng đề án phát triển Trung tâm an sinh xã hội. Đề xuất được mô hình phát triển định chế an sinh xã hội TP.HCM theo mô hình Quỹ phi lợi nhuận. Bằng các phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, khảo sát (400 người) nhiều quận huyện ở TP. Hồ Chí Minh, đề án đã phân tích thực trạng thực hiện chính sách phúc lợi cho người nghèo, người yếu thế từ góc độ cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị xã hội và các tổ xã hội ngoài công lập. Đề án thành lập trung tâm an sinh xã hội thực chất nhằm thể chế hoá các hoạt động hỗ trợ từ các kênh thuộc xã hội dân sự, ngoài nhà nước, góp phần đáp ứng các yêu cầu/ nhu cầu cơ bản và cấp thiết của nhóm yếu thế. Tìm hiểu rõ nền tảng thiết chế, thể chế về an sinh xã hội Việt Nam. Từ đó định vị được chức năng nhiệm vụ, định vị được trung tâm với các mối quan hệ dọc ngang liên kết.”

Hội đồng Khoa học đã tiến hành bỏ phiếu đánh giá đề tài Đạt yêu cầu, ủng hộ đề án tiếp tục bổ sung, hoàn thiện và nên được áp dụng vào thực tế trong thời gian tới. 

Khánh Lê – Viện SocialLife