Xuân tình nguyện – Dấu ấn nhân văn của sức trẻ

SLO – Nụ cười rạng rỡ trên đôi môi trẻ thơ, cái nhìn đôn hậu trìu mến của người già, những ngôi nhà được dựng lên, những con đường được dọn dẹp sạch sẽ, những hàng cây được trồng… đó là thành quả của sức trẻ và những mùa xuân tình nguyện rực rỡ nhất!

Thầy Nguyễn Đức Lộc – “cha đẻ” của chiến dịch Xuân tình nguyện (áo khoác trắng, đeo mắt kính) trong Lễ tiễn quân đến các mặt trận của chiến dịch Xuân tình nguyện 2006 – Ảnh: Đoàn Thanh niên – Hội Sinh viên trường ĐH KHXH&NV TP.HCM

Trong không khí chào đón Xuân Quý Mão 2023, TP.HCM đã khởi động chiến dịch thường niên Xuân tình nguyện năm 2023, kéo dài từ ngày 1/1/2022 (nhằm ngày 29/11 Âm lịch) đến ngày 30/1/2023 (nhằm ngày 28 tháng Chạp Âm lịch).

Trọng tâm chiến dịch toàn thành lần thứ 14 – năm 2022 này gồm 4 chương trình trọng điểm với “Tết an toàn”, “Xuân sẻ chia”, “Xuân chiến sĩ”, “Tết văn minh”. Cùng với đó là 2 ngày hoạt động cao điểm “Tuổi trẻ Thành phố Bác chung tay phòng, chống dịch COVID-19” và Ngày làm việc tốt “Chiến sĩ Xuân tình nguyện vì an sinh xã hội”.

Ngược dòng thời gian về năm 2005

Một điều khá thú vị là, hoạt động đầy ý nghĩa của bạn trẻ TP mỗi dịp Tết đến xuân về này bắt nguồn từ một phong trào tình nguyện của các bạn sinh viên trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM (ĐH KHXH&NV), diễn ra vào Tết Ất Dậu 2005.

Bài viết này sẽ cùng độc giả về với cái nôi ra đời của chiến dịch Xuân tình nguyện, đó là trường ĐH KHXH&NV TP.HCM. Tại nơi này, cách đây 18 năm, bắt nguồn từ tâm tư của các bạn sinh viên phải ở lại thành phố vì không có điều kiện về quê ăn Tết, những ý tưởng đầu tiên cho chiến dịch Xuân tình nguyện đã hình thành.

Thời điểm đó, thầy Nguyễn Đức Lộc – lúc bấy giờ là Phó Giám đốc Trung tâm Công tác xã hội và hỗ trợ sinh viên trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM – đã thấu hiểu những tâm tư ấy và nảy ra ý nghĩa: Cần tổ chức một hoạt động ý nghĩa để các bạn sinh viên vừa có được những giây phút ấm áp khi xuân về, vừa có thể san sẻ, giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn.

Từ đó, chiến dịch Xuân tình nguyện ra đời, trong phạm vi nhỏ thuộc Trung tâm công tác xã hội và hỗ trợ sinh viên trường. Mùa đầu tiên của Xuân tình nguyện có sự tham gia của 57 sinh viên ở lại TP dịp Tết năm đó. Họ đã cùng nhau khai màn chiến dịch với nhiều hoạt động ý nghĩa.

Bên cạnh các hành trình thăm hỏi, tặng quà đến viện dưỡng lão, bệnh viện, nhà mở, mái ấm; gặp gỡ những người neo đơn, người yếu thế, cùng dọn vệ sinh, trang hoàng nhà cửa… chiến dịch Xuân tình nguyện mùa đầu tiên còn có một dự án thiết thực đáng nhớ, đó là thu thập các tờ lịch cũ để làm chữ nổi tặng cho người khiếm thị.

Qua từng năm, chiến dịch Xuân tình nguyện ngày càng mở rộng địa bàn giúp đỡ, từ khắp mọi quận huyện trên địa bàn TP.HCM đến các tỉnh vùng sâu vùng xa, các tỉnh miền núi, biên giới, hải đảo… với đa dạng các đối tượng thụ hưởng, theo tinh thần “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”.

Hành trình trưởng thành của Xuân tình nguyện

Từ dấu mốc đáng nhớ năm 2005, chiến dịch Xuân tình nguyện bắt đầu có những bước phát triển mới. Từ một hoạt động có phạm vi của Trung tâm Công tác xã hội và hỗ trợ sinh viên, năm 2006, Xuân tình nguyện trở thành chiến dịch cấp trường. Sang năm 2007, chiến dịch được nâng lên ở cấp khu vực với quy mô 6 trường liên tịch ở khu Đông thành phố (hình trên).

Qua đó, Xuân tình nguyện 2007 đã tạo nên tiếng vang lớn của sức trẻ, của nhiệt huyết, của tình đồng bào, lan tỏa những mùa xuân ấm áp đi muôn phương. Đến năm 2009, chiến dịch Xuân tình nguyện chính thức bước sang giai đoạn mới, khi Hội Sinh viên TP.HCM quyết định mở rộng, triển khai chiến dịch lên cấp Thành, dành cho toàn học sinh, sinh viên thành phố.

Cũng năm 2009, chiến dịch Xuân tình nguyện có logo và đồng phục chính thức. Ít ai biết rằng, màu áo xanh chính là màu áo ban đầu của các chiến sĩ Xuân tình nguyện. Đến năm 2009, đồng phục với logo màu xanh lá, thân áo màu vàng và cổ áo màu đỏ thể hiện sắc xuân đã được ra mắt và rồi trở thành dấu hiệu nhận diện đặc trưng của chiến dịch.

Cứ mỗi độ Tết đến xuân về, hàng ngàn sinh viên TP sẽ khoác lên mình màu áo vàng tình nguyện, tìm đến những mảnh đời khó khăn, tìm đến những nơi cần sẻ chia, giúp đỡ… để trao đi những phần quà xuân ấm áp, đầy ý nghĩa. Cùng với đó, chiến dịch còn góp phần thực hiện sứ mệnh mở mang tri thức, chăm sóc sức khỏe thể chất – tinh thần, tuyên truyền bảo vệ môi trường, phòng chống dịch bệnh, nâng cao tinh thần yêu quê hương, bảo vệ Tổ quốc…

Đến nay, một trong những dấu ấn mạnh mẽ của chiến dịch Xuân tình nguyện toàn thành phố là chương trình “Ngàn bánh chưng xanh”. Một điều thú vị là, chương trình này cũng được khởi phát đầu tiên tại ngôi trường ĐH KHXH&NV TP.HCM và rồi tiếp tục lan rộng trên toàn thành.

Từ năm đầu tiên 2011 đến nay, cứ đến ngày hẹn, hàng trăm bạn sinh viên sẽ tề tựu tại sảnh D của trường để cùng nhau gói và nấu phân nửa số bánh chưng tại trường. Phần bánh còn lại sẽ được gói và nấu cùng người dân địa phương trên các địa bàn hoạt động của năm đó.

Chương trình “Ngàn bánh chưng xanh” không chỉ lưu giữ nét văn hóa ẩm thực truyền thống trong dịp Tết cổ truyền mà còn tạo nên sự gắn kết giữa các chiến sĩ và người dân, đồng thời đem lại không khí háo hức của mùa xuân, vì thấy bánh chưng là thấy Tết!

Dấu ấn Xuân tình nguyện của thế hệ gen Z

Hai năm trở lại đây, dịch bệnh COVID-19 bùng phát ảnh hưởng đến mọi mặt đời sống và chiến dịch Xuân tình nguyện cũng không là ngoại lệ. Nhưng với sức trẻ và những dấu ấn sáng tạo của mình, sinh viên thế hệ gen Z – các bạn có năm sinh từ 1997 đến 2012, là thời kỳ công nghệ và Internet bùng nổ – đã có nhiều sáng kiến giúp chiến dịch thích nghi và an toàn trong điều kiện dịch bệnh.

Ảnh: Đoàn Thanh niên – Hội Sinh viên trường ĐH KHXH&NV TP.HCM

Bạn Lý Tuấn Anh – Chủ tịch Hội Sinh viên ĐH KHXH&NV, ĐHQG TP.HCM, Chỉ huy trưởng Chiến dịch Xuân tình nguyện 2023 của trường – cho biết: Riêng với trường ĐH KHXH&NV trong giai đoạn dịch bệnh, chiến dịch Xuân tình nguyện có những biến chuyển, đổi mới về hình thức và nội dung thực hiện để phù hợp với tình hình thực tế, song nội hàm chiến dịch vẫn không thay đổi, Ban chỉ huy luôn cố gắng để gửi gắm hết tinh thần của chiến dịch.

Khái niệm tình nguyện trực tuyến trong chiến dịch Xuân tình nguyện của trường cũng ra đời trong hoàn cảnh đó. Ban chỉ huy chiến dịch cùng các bạn sinh viên đã suy nghĩ và sáng tạo nên các hoạt động tình nguyện trực tuyến qua mạng xã hội và các phương tiện truyền thông.

Trong đó có thể kể đến việc tổ chức hoạt động trên không gian mạng để các bạn sinh viên đăng ký là chiến sĩ tự do, góp phần tuyên truyền, nâng cao sức khỏe mùa dịch, hướng dẫn người dân cách phòng chống dịch, chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần ngay tại địa bàn họ đang ở; vận động các nguồn lực và nhà tài trợ qua mạng xã hội và các kênh truyền thống; kết nối qua mạng xã hội để thu thập các bản vẽ tay của sinh viên khoa Đô Thị học để làm sách ảnh tặng các em nhỏ tại khu cách ly…

Bạn Lý Tuấn Anh chia sẻ thêm: Đi cùng với chiến dịch Xuân tình nguyện là muôn vàn những ký ức đáng nhớ trong thời thanh xuân của mỗi bạn trẻ. Riêng bản thân tôi có lẽ sẽ luôn nhớ đến Xuân tình nguyện năm 2021.

Sáng ngày làm lễ ra quân thì tối hôm trước dịch bệnh căng thẳng trở lại. Các bạn sinh viên tối đó đã tề tựu tại trường để chuẩn bị làm lễ tiễn quân sáng sớm hôm sau và lên đường di chuyển đến các địa phương. Nhưng vì tình hình dịch bệnh bùng phát trở lại, Ban chỉ huy khi đó đã họp khẩn với tất cả các đội hình và quyết định hủy chuyến đi về địa phương, với mục tiêu tiên quyết là đảm bảo an toàn cho các bạn sinh viên và bảo vệ người dân.

Một dự án nhiều mong chờ và đầy ý nghĩa như vậy, với tất cả nhiệt huyết, công sức chuẩn bị chiến dịch và sự hào hức được lên đường, cuối cùng không thể thực hiện được! Bản thân tôi cũng như các bạn sinh viên đều không khỏi hụt hẫng.

Với riêng tôi, dự án trùng ngày sinh nhật nên càng có ý nghĩa đặc biệt! Nhưng trong khoảng thời gian ngắn ngủi đầy biến động đêm hôm đó, tôi cần phải nhanh chóng xác định đâu là điều nên làm và điều gì mới thực sự đem lại giá trị, thực sự hướng đến các đối tượng thụ hưởng. Vậy nên, đêm đó, chúng tôi đã cùng động viên các bạn sinh viên, cũng là động viên chính mình, rằng “ai ở đâu ở yên đó” chính là cách giúp đỡ tốt nhất.

Được biết, chiến dịch Xuân tình nguyện năm 2023 của các sinh viên ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM sẽ diễn ra với các đội hình ở xã Đăk Gằn, huyện Đăk Mil, tỉnh Đăk Nông, các đội hình thường trực ở TP.HCM… cùng nhiều chương trình ý nghĩa: Tết bạn bè, Xuân sẻ chia, Xuân chiến sĩ, Xuân tri thức, chương trình “Ngàn bánh chưng xanh”…

Năm nay, chiến dịch của trường hướng tới mục tiêu vận động ít nhất 100 triệu học bổng khuyến học cho thanh thiếu nhi, trồng mới 50 cây xanh, tổ chức ít nhất 15 chuyên đề trang bị kỹ năng đảm bảo an toàn sức khoẻ cho thanh thiếu nhi dịp Tết, hỗ trợ sửa chữa 5 tuyến đường giao thông, trao tặng 300 áo sơ-mi trắng cho học sinh khó khăn…

Chiến dịch Xuân tình nguyện của trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM là một trong nhiều mảnh ghép nhỏ thuộc bức tranh toàn cảnh đầy ý nghĩa của tuổi trẻ thành phố. Những ngày này, các chiến sĩ Xuân tình nguyện ở khắp các mặt trận của toàn thành đang tiếp tục hành trình đem mùa xuân đi khắp muôn nơi, viết tiếp những trang đầy tự hào của truyền thống sinh viên thành phố.

Chia sẻ của “Cha đẻ” chiến dịch Xuân tình nguyện 

Thầy Nguyễn Đức Lộc (hiện là PGS.TS Nhân học) lúc bấy giờ là chỉ huy của chiến dịch Xuân tình nguyện năm đầu tiên, 2005. Những năm sau đó, Thầy lui về với vai trò hỗ trợ. Thầy nhớ lại: Khi còn ở trong Ban chấp hành Đoàn trường, chúng tôi có một giao kèo là mỗi người chỉ chỉ huy chiến dịch một lần. Những lần sau sẽ đứng trong vai trò cố vấn, để đào tạo cho các thế hệ kế cận. 

Thầy Lộc (áo trắng, góc phải) trong Lễ tổng kết chiến dịch Xuân tình nguyện 2006 – Ảnh: Đoàn Thanh niên – Hội Sinh viên trường ĐH KHXH&NV TP.HCM

Một trong những ước nguyện ban đầu khi bắt tay thực hiện Xuân tình nguyện là vì tôi muốn giải quyết câu chuyện của những người có hoàn cảnh khó khăn và những bạn sinh viên khó khăn, không có điều kiện về quê ăn Tết. 

Nhờ chiến dịch này, chúng tôi tạo nên sự gắn kết và đây cũng chính là giá trị to lớn mà chiến dịch Xuân tình nguyện các năm luôn làm được. Việc gắn kết, sẻ chia và lan tỏa yêu thương trong dịp Tết cổ truyền ngày càng mở rộng phạm vi hơn, ngày càng khẳng định những giá trị tốt đẹp trong văn hóa của người Việt.

Chiến dịch Xuân tình nguyện là một hoạt động cộng đồng. Nếu chỉ nảy sinh ra ý tưởng mà không có cộng đồng cùng chung tay thực hiện thì sẽ không thể làm nên sự thành công của chiến dịch. Xuân tình nguyện chính là thành quả, là giá trị tốt đẹp của cộng đồng. 

Từ năm 2015, PGS.TS Nguyễn Đức Lộc đã rời trường ĐH KHXH&NV TP.HCM và hiện Thầy đang công tác tại Viện Nghiên cứu Đời sống xã hội (SocialLife). Những năm này, khi nhìn thấy màu áo Xuân tình nguyện, trái tim người Thầy từng làm công tác đoàn, hội lại rung động với những xúc cảm ban sơ và thêm nhiều hy vọng.

Thầy chia sẻ: Trong bối cảnh hiện nay với khái niệm xã hội số, đời sống con người nhân đôi với một thế giới khác, trên không gian mạng. Lúc này, những hoạt động như Xuân tình nguyện càng thêm ý nghĩa. Bởi nhờ đó, chúng ta có những tương tác thực sự cùng nhau, có sự kết nối trực tiếp giữa người với người. Hy vọng Xuân tình nguyện sẽ tiếp tục lan tỏa những giá trị tốt đẹp vốn dĩ đồng thời duy trì sự gắn kết giữa con người trong xã hội lại với nhau, để mỗi dịp Tết đến xuân về luôn có sự ấm áp, xum vầy và luôn đong đầy tình cảm. 
 

Thiên Bình – Nguồn: htv.com.vn